Πέμπτη 26 Ιουλίου 2007

Winfried Georg Sebald

If people were more preoccupied by the past, maybe the events that overwhelm us would befewer. At least while you're sitting still in your own room, you don't do anyone any harm...
W. G. Sebald


Ο W . G. Sebald γεννήθηκε στις 18 Μαΐου του 1944 στο Βέρταχ του Άλλγκοϋ, στη νοτιοδυτική Βαυαρία. Ο πατέρας του υπηρέτησε στον χιτλερικό στρατό, διετέλεσε υπό γαλλική αιχμαλωσία, ενώ στη δεύτερη δεκαετία του '50 κατατάχτηκε στις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις απ' όπου αποστρατεύτηκε το 1971 με τον βαθμό του συνταγματάρχη.Το 1948 η οικογένεια μετακόμισε στην κοντινή κωμόπολη Ζόντχοφεν. Αποφοιτώντας από το Γυμνάσιο του Όμπερσντορφ, το 1963, ο νεαρός Μάξ –όπως προτιμούσε να τον φωνάζουν– σπούδασε Γερμανική Φιλολογία στο Φράιμπουργκ. Τις σπουδές του τις ολοκλήρωσε ωστόσο στο Πανεπιστήμιο της πόλης Φριμπούρ, στη γαλλόφωνη Ελβετία, και στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, απ' όπου αποφοίτησε το 1968 με τη διπλωματική του πάνω στο έργο του Carl Sternheim (1878-1942), με τίτλο Κριτής και θύμα της εποχής του Κάιζερ Βίλχελμ Β΄. Από το 1966 έως το 1968 υπήρξε επιμελητής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, δραστηριότητα την οποία διέκοψε προσωρινά για έναν χρόνο, όταν αποδέχτηκε την πρόταση να διδάξει Γερμανικά σε ιδιωτικό οικοτροφείο του Ζάντ Γκάλλεν της Ελβετίας. Από το 1970 εγκαταστάθηκε στο Νόριτς της Ανατολικής Αγγλίας, όπου δίδασκε σύγχρονη γερμανική λογοτεχνία στο εκεί Πανεπιστήμιο. Το 1973 κατέθεσε τη διδακτορική του διατριβή πάνω στον Alfred Doblin (1878-1957), με τίτλο Ο μύθος της καταστροφής στο έργο του Ντέμπλιν. Την περίοδο 1976-77 υπήρξε συνεργάτης του Ινστιτούτου Γκαίτε στο Μόναχο, ενώ στη συνέχεια επέστρεψε στα καθήκοντα του υφηγητή, στο Νόριτς. Το 1986, με την εργασία του Η περιγραφή της καταστροφής : Η αυστριακή λογοτεχνία από τον Στίφτερ στον Χάντκε, αναγορεύτηκε καθηγητής του Πανεπιστημίου του Αμβούργου. Το 1988 ανέλαβε την έδρα Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Αγγλίας, ενώ το 1989 ίδρυσε το Βρετανικό Κέντρο Λογοτεχνικής Μετάφρασης. Ο πολυβραβευμένος συγγραφέας βρήκε τραγικό θάνατο στις 14 Δεκεμβρίου 2001, όταν το αυτοκίνητο που οδηγούσε συγκρούστηκε με φορτηγό.

Ήδη προτού γίνει γνωστός στο γερμανικό αναγνωστικό κοινό, το λογοτεχνικό του έργο είχε αποκτήσει τεράστια απήχηση στις ΗΠΑ, την Αγγλία και τη Γαλλία, ενώ αξιόλογο υπήρξε και το κριτικό του έργο πάνω στην αυστριακή και την ελβετική λογοτεχνία καθώς και πάνω στο σύγχρονο γερμανικό θέατρο.

Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές γλώσσες, ενώ ο ίδιος έχει τιμηθεί με το λογοτεχνικό βραβείο του Βερολίνου (1994) και της Βρέμης (2002), το βραβείο Heinrich Boll (1997), το βραβείο Henrich Heine (2000), κ.ά. Επίσης υπήρξε υποψήφιος για το Ευρωπαϊκό Αριστείο Λογοτεχνίας (1996).

Τα σημαντικότερα έργα του είναι: Νach der Natur (1988), Οι ξεριζωμένοι (Die Ausgewanderten, 1992), Οι δακτύλιοι του Κρόνου ( Die Ringe des Saturn, 1998), Austerlitz (2001), Campo Santo (2003)।

Τίτλοι στη βάση ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ:

  • (2006) Άουστερλιτς , Άγρα
  • (2006) Οι ξεριζωμένοι , Άγρα

  • Το έργο του χαρακτηρίζεται από την αίσθηση του «ξεριζωμού», την μελαγχολία του εμιγκρέ, την απουσία δράσης, τις πολλές φωτογραφίες που κοσμούν τα βιβλία του. Κυρίως, κυριαρχεί η μνήμη. "Το όλο ζήτημα της μνήμης αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της Λογοτεχνίας" , υποστήριζε. Μέσα από το αφηγηματικό εγώ εμφανίζεται , ως ένας αρχειοθέτης, συλλέκτης-ταξινομητής ιστοριών και εικόνων, που προσπαθεί να ανασυστήσει τη μνήμη, την Ιστορία του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα।
    Επιτέθηκε με πάθος ενάντια στη βιομηχανία του Ολοκαυτώματος αποκαλώντας την κουλτούρα θρήνου και μνήμης. Εψαχνε απελπισμένα να βρεί τη λαλιά της ανθρώπινης τραγωδίας όπως τη βίωσε μέσα απο τις κατεστραμμένες γερμανικές πόλεις και τις αφανισμένες βρώμικες μνήμες των Ες Ες. Ο ίδιος, στο μεταπολεμικό σπίτι του, έμαθε μόνο τη λήθη και τη σιωπή. "Η ικανότητα των ανθρώπων να ξεχνούν αυτό που δεν θέλουν να ξέρουν και να παραβλέπουν αυτό που βρίσκεται μπροστά στα μάτια τους, δε δοκιμάστηκε ποτέ περισσότερο απ' ότι στη Γερμανία εκείνων των χρόνων. Ο πληθυσμός αποφάσισε-κινούμενος αρχικά από καθαρό πανικό- να συνεχίσει σαν να μη συμβαίνει τίποτε"

    Το φθινόπωρο του 1997 ο Sebald έδωσε στη Ζυρίχη μια σειρά διαλέξεων, υπό τον τίτλο Luftkrieg und Literatur (Εναέριος Πόλεμος και Λογοτεχνία), όπου κατέκρινε τους Γερμανούς συγγραφείς της προηγούμενης γενιάς, και μαζί τους το γερμανικό λαό, επειδή περιέπεσαν σε ένα είδος «ατομικής και συλλογικής αμνησίας», επιλέγοντας οικιοθελώς να αγνοήσουν αυτό το ζωτικό κομμάτι της μεταπολεμικής τους ταυτότητας. Παρά το γεγονός ότι αυτή η άνευ προηγουμένου τραγωδία επηρέασε βαθύτατα τόσους πολλούς Γερμανούς -σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Sebald, οι αεροπορικές επιθέσεις στοίχησαν τη ζωή σε περίπου 600.000 πολίτες, ενώ μέχρι το τέλος του πολέμου είχαν μείνει άστεγοι περίπου 7,5 εκ. πολίτες του παλαιού Ράιχ-, το θέμα αποτελούσε ταμπού. Κατά τον Sebald, η Γερμανία «πάντοτε κοίταζε, και την ίδια στιγμή απέστρεφε το βλέμμα». Ως εκ τούτου, η θεματική των γερμανικών απωλειών δεν βρήκε ποτέ θέση στην κυρίαρχη μεταπολεμική αφήγηση περί ανασυγκρότησης και αναγέννησης, το «Wirtschaftswunder», το «οικονομικό θαύμα», για το οποίο έγινε σύντομα διάσημη η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Όπως ακριβώς η πρωταγωνίστρια της πολιτικής ταινίας του R.W. Fassbinder του 1979 Die Ehe der Maria Braun (Ο Γάμος της Μαρία Μπράουν), μιας γυναίκας της οποίας ο αδίστακτος ζήλος για άνοδο καθρεφτίζει την πρόοδο του έθνους, η μεταπολεμική Γερμανία πάλεψε να επαναπροσδιορίσει την εικόνα της, να αναγεννηθεί από τις στάχτες της και να αποφύγει με κάθε κόστος να κοιτάξει στο παρελθόν.

    http://www.youtube.com/watch?v=4WRtEKrcu90

    "Οι πιο σκοτεινές πλευρές της τελευταίας πράξης της καταστροφής, όπως την βίωσε η συντριπτική πλειοψηφία του γερμανικού πληθυσμού, έμεινε θέμα-ταμπού, σαν ένα ντροπιαστικό οικογενειακό μυστικό, ένα μυστικό που δεν μπορούσε ίσως να συζητηθεί ούτε καν κατ ιδίαν"

    Κατά τη διάρκεια του Β Παγκόσμιου πολέμου μεγάλος αριθμός γερμανικών πόλεων καταστράφηκε ολοσχερώς. Οι αεροπορικές επιθέσεις των Συμμάχων τις άφησαν θαμμένες κάτω από τόνους ερειπίων. Προκειμένου να περιγράψει την καταστροφή, ο Sebald περιλαμβάνει δίπλα στις λέξεις μια σειρά από φωτογραφίες χωρίς λεζάντα. Αυτές οι σπαρακτικές φωτογραφίες -αποδεκατισμένες πόλεις, σημαδεμένες κάτω από σωρούς ερειπίων, διαμελισμένα σώματα σκορπισμένα σε κάποιο δρόμο της πόλης, βομβαρδισμένα κτίρια που θυμίζουν θρυμματισμένα αγάλματα ή αρχαία χαλάσματα- προδίδουν όχι μόνον την τρομακτική κλίμακα της καταστροφής, αλλά και την τεράστια προσπάθεια να καταπνιγεί αυτή η φρίκη.

    Πολύ λίγα από τα έργα της μεταπολεμικής «Trummerliteratur», της «λογοτεχνίας των χαλασμάτων», ικανοποιούν πλήρως τις απαιτήσεις του Sebald για μια χωρίς φραγμούς αντιμετώπιση της εμπειρίας των αεροπορικών καταδρομών. Υπάρχει, όμως, πληθώρα έργων που προσεγγίζουν το θέμα μέχρις ενός σημείου.


    Δεν νομίζω ότι κάποιος μπορεί να γράψει από μια συμβιβασμένη ηθική θέση.
    W. G. Sebald



    Κρίσεις

    «Ο W. G. Sebald είναι ένας συλλέκτης, αρχειοθέτης θα λέγαμε ιστοριών ζωής, κι αυτά που βρίσκει, διαβάζει, οικειοποιείται κι έπειτα μεταμορφώνει έχουν όντως χαρακτήρα ντοκουμέντου. Λες και όλες αυτές οι φωτογραφίες, οι διηγήσεις, οι συναντήσεις, τα βιβλία, τα άρθρα εφημερίδων, οι εικόνες και τα χωρία βιβλίων περίμεναν τον αφηγητή τους».

    Από τον τιμητικό λόγο που εκφώνησε η Andrea Kohler
    Για την απονομή στον συγγραφέα του βραβείου « Joseph Breitbach » το 2000

    «Οι ξεριζωμένοι του W. G. Sebald είναι το πιο εκπληκτικό, το πιο συναρπαστικό βιβλίο που διάβασα φέτος… εδώ και πολλά χρόνια στην πραγματικότητα. Δεν μοιάζει με τίποτε απ' όσα έχω διαβάσει… ένα βιβλίο που δεν επιδέχεται ταξινόμηση: αυτοβιογραφία, μυθιστόρημα και ιστορικό χρονικό μαζί. Μυθιστορηματικό δοκίμιο, ίσως; Ούτε κι αυτή η ετικέτα δεν δικαιώνει το ουσιαστικά αγέννητο ακόμα συγγραφικό είδος στο οποίο ανήκει το αριστούργημα του W. G. Sebald. Πρόκειται για ένα έργο βασανιστικής νηφαλιότητας και θέρμης, που με μια μαγική και εύστοχη παρατηρητικότητα, εξιστορεί την περιπλάνηση του αφηγητή για την ανακάλυψη της αλήθειας γύρω από τέσσερις ζωές – τέσσερις ανθρώπους που εγκατέλειψαν τη Γερμανία σε διαφορετικές στιγμές του αιώνα. Δεν γνωρίζω κανένα άλλο βιβλίο που να αποδίδει τόσο εύστοχα την πολυσύνθετη μοίρα που συνοδεύει την ιδιότητα να είσαι Ευρωπαίος στο τέλος του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Γνωρίζω αρκετά βιβλία που έχουν γραφτεί στην εποχή μας, αλλά αυτό εδώ φαντάζει ανυπέρβλητο».

    SUZAN SONTAG, The London Times Literary Supplement


    ... όλο και περισσότερο νόμιζα ότι ο χώρος στον οποίο βρισκόμουν, διαστελλόταν, λες και συνεχιζόταν στο διηνεκές μέσα απ' την πιο απίθανη σμίκρυνση της προοπτικής και ταυτόχρονα συστρεφόταν προς τα μέσα, πράγμα που μόνο σε ένα τόσο στρεβλό σύμπαν θα μπορούσε να γίνει.

    W. G. Sebald
    Άουστερλιτς, σελ. 141
    Άγρα

    ...Ήταν τόσο απίστευτη η ακρίβεια με την οποία μιλούσε για τα περασμένα, ανασύροντας αργά αργά ακόμα και τις πιο ασήμαντες αναμνήσεις από σαφώς ανεξιχνίαστα βάθη, ώστε, ακούγοντάς τον να μιλά, άρχισα λίγο λίγο να πείθομαι για το αλάθητο μνημονικό του, συνειδητοποιώντας όμως ταυτόχρονα πόσο δυσκολευόταν να θυμηθεί τι ακριβώς τον συνέδεε με αυτές τις μνήμες. Να γιατί οι διηγήσεις του ήταν γι' αυτόν πραγματικό μαρτύριο και συνάμα μια προσπάθεια να λυτρωθεί, να γιατί ήταν ένα είδος σωτηρίας και μαζί ο κατήφορος προς την ανελέητη αυτοκαταστροφή ...

    W. G. Sebald
    Οι ξεριζωμένοι, σελ. 265
    Άγρα

    Στα ξένα....