Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου

«Οπως το φάντασμα της όπερας θα συνεχίσουμε να στοιχειώνουμε το χώρο των μεγάλων προσδοκιών μας (οι ποιητές). Ποιος ξέρει αν, μεταξύ της ντροπής για την ύπαρξη και του πείσματος να υπάρχεις, μεταξύ της πενίας των υλικών και του πλούτου των επιθυμιών μας,αν, κάτω από βομβαρδισμένες γέφυρες ή πάνω από ουρανοξύστες, δεν δώσουμε ­ οι άπειρες, σχιζοειδείς στρατιές των ελασσόνων ­ μια ευκαιρία στη μεγαλοφυΐα λίγο νωρίτερα απ' ό,τι στην καταστροφή»

Δήμητρα Χ.Χριστοδούλου
"Το φάντασμα της όπερας"
Περιοδικό ΠΟΙΗΣΗ τευχ. 14. σελ. 138

ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΣ

Των φυσικών των χαρισμάτων μαρασμός,
Των επίκτητων αποθερισμός,
Της υστερίας οργιώδης βλάστηση:
Αυτά με συγκροτούν ως μητέρα.

Αλλά ως ουρανός διαφέρω.

Διαθέτω όλα όσα κανείς δεν χρειάζεται:
Ασύνορη έκταση, βυθό αχανή, καρτερία,

Ως και το πάμφωτο φεγγάρι.
Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου
Λιμός
Νεφέλη, 2007

Η Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953. Σπούδασε νομικά και φιλολογία. Εργάζεται ως καθηγήτρια στη Μέση Εκπαίδευση. Έχει εκδώσει ως τώρα εννέα βιβλία ποίησης και ένα με πεζά κείμενα. Δουλειά της έχει μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες και έχει δημοσιευτεί σε ελληνικά και ξένα λογοτεχνικά περιοδικά και ανθολογίες ποίησης.

Συνέντευξη: "Η ποίηση αποτελεί μια ζωή δικαιότερη απ την πραγματική. Γι αυτό πιο αντάξια του ανθρώπου"
Εφημερίδα Η Αυγή 30/10/1997

Τίτλοι στη βάση ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ:

(2007) Λιμός , Νεφέλη

(2005) Ελάχιστα πριν , Νεφέλη

(1999) Προς τα κάτω , Νεφέλη

(1997) Φορτίο , Καστανιώτη

(1996) Ακτή στο φως του χειμώνα , Καστανιώτη

(1995) Το κυπαρίσσι των εργατικών , Καστανιώτη

(1991) Η προσευχή του αναιδούς , Καστανιώτη

(1985) Χώμα , Κέδρος

(1979) Ηγησώ , Τυπογραφείο "Κείμενα"

Από τις χαρακτηριστικές και διακριτές φωνές της γενιάς του ΄70. Γερής στόφας ποιήτρια, κτίζει από συλλογή σε συλλογή το ιδιόμορφο ποιητικό της σύμπαν προσπαθώντας να διασώσει μέσα από στέρεα και άκρως θελκτικά λεκτικά αρχιτεκτονήματα ένα ίχνος ομορφιάς. Η κριτική λανθασμένα θεωρεί την ποίησή της «φυσιολατρική». Αν και στις πρώτες της συλλογές υπάρχει έντονη παρουσία του φυσικού στοιχείου, αυτό λειτουργεί μάλλον ως «σκηνικό» που υπογραμμίζει την απουσία αυθεντικού νοήματος. Οι άνθρωποι κινούνται, όπως οι μαριονέτες του Κλάιστ, σ΄ ένα αρμονικό και εκθαμβωτικό στη λάμψη του φυσικό περιβάλλον, το οποίο, ωστόσο, μεταβάλλεται διαρκώς, παραμένοντας αδιάφορο στις προθέσεις και τις ανάγκες τους. Η πορεία της στα γράμματα δείχνει ένα πνεύμα που καθώς αλλάζει και ωριμάζει μες στον χρόνο αποδέχεται με στωικότητα και τόλμη, αλλά και χιούμορ και αυτοσαρκασμό, την περιχαράκωσή του και την αδυνατότητα κάποιας ηρωικής εξόδου από αυτήν την πλαστή συνθήκη. Το μόνο που απομένει είναι η ποιότητα της συγκίνησης και η προσπάθεια να κρυσταλλωθεί μέσα σε γλώσσα απέριττη και διαυγή, με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες. Η ποίηση για τη Χριστοδούλου, σε αντίθεση με τη ζωή, είναι μαγεία απαλλαγμένη από το ψέμα ότι είναι αλήθεια.

Χάρης Βλαβιανός
ΣΤΙΧΟ-ΜΥΘΙΕΣ
Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ 17/7/2007

ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΙΙΙ. (Πρόπλασμα για τη μάσκα της)

Απλώνεις απαλά τη μαρμαρόσκονη
Με το δέρμα το ζεστό να δέσει,
Και με την κίνηση που αλλάζουμε σελίδα
Την αφαιρείς, για να δεις την αλήθεια:
Βλέφαρα που ανοίγουν στο βυθό.
Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου
Λιμός
Νεφέλη, 2007

Η ποίηση της Δήμητρας Χριστοδούλου ήταν και εξακολουθεί να είναι ποίηση του βάθους· «έκθεση», θα μπορούσα να πω κοιτασμάτων που ανασύρει, κατερχόμενη τα απώτατα βάθη της ύπαρξής της, υποκινημένη, κάθε φορά, από κάποιες αιφνίδιες εκλάμψεις, από «όλο και κάποια έναστρη εξέγερση» που «πυροδοτεί την ανυπακοή της». Αλλά κοιτασμάτων κατεργασμένων, κατευνασμένων θα έλεγα από έναν λόγο νηφάλιο και πράο στην εκφορά του, αν και συχνά δεν μπορεί να «καλύψει» την κραυγή της απόγνωσης, στα σπλάχνα της οποίας επωάστηκε. Πρόκειται για έναν λόγο εντελώς ιδιαίτερο, έτσι καθώς διατυπώνεται - εκδιπλώνεται σαν προστατευτικός του δονούμενου σώματος και της ακατάπαυστα ταλανιζόμενης σκέψης του ποιητικού υποκειμένου. Χωρίς να είναι χαμηλόφωνος, ελάχιστα απέχει από τη σιωπή· σχεδόν την αγγίζει, ενστερνίζεται την επίφοβη αμφισημία της και είναι φορές που, θερμαινόμενος απ' αυτήν, αποκτά κάτι από την υφή του ονείρου.

Κώστας Γ. Παπαγεωργίου
Εφημερίδα Ελευθεροτυπία
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 20/07/2007

ΕΚΔΟΧΗ

Συνετός άνθρωπος και νά 'ναι εκτός εαυτού;
Μέρες που είναι, θα το δούμε κι αυτό.
Να βγάζει και να πετά το σακάκι του,
Ν' αδειάζει μες στο δρόμο τις τσέπες
Και να εξατμίζεται εντός δευτερολέπτων
Σαν να ήταν από πτητική μελάνη.
Κι αυτό θα δούμε κι άλλα.

Τη βροχή να μένει ακίνητη πάνω απ' τη χώρα,
Τα υδάτινα καρφιά της μετέωρα
πάνω από τον βρυχηθμό της πνοής μας.

Τα κρύα προβατάκια των άστρων
να βόσκουνε μια τέτοια βροχή
Και ο μονόφθαλμος ο παρατηρητής των πάντων
Να κλείνει πια το τερατώδες του βλέφαρο.
Ετσι μπορεί να τελειώσουν όλα.
Και ν' απομείνουμε εκεί που ήμασταν πάντα:
Βλάκες γλυκά αποσβολωμένοι
Μες στο Χάος.
Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου
Λιμός
Νεφέλη, 2007

Εξαιρετική εξάλλου είναι όλη η ποιητική συλλογή που περιέχει το συγκεκριμένο ποίημα: επιγράφεται «Λιμός» (εκδόσεις «Νεφέλη», 2007) και ανήκει στη Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου. Οι επτά προηγούμενες συλλογές της οποίας (από το 1974 έως το 2005) ανέδειξαν υψηλή ποιητική στάθμη, που τώρα ωστόσο υπερβαίνεται.

Δ. Ν. Μαρωνίτης
Απολίτιστα μονοτονικά
Εφημερίδα, Το Βήμα, 17/6/2007

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Εδώ είμαι, στο σπιτάκι του σκύλου.
Τρώω χώμα, πίνω φόβο,
Καμιά φορά κοιτάζω τ’ άστρα.
Ποτέ δεν έχασα το σεβασμό μου προς αυτά.
Κι αν τα γαυγίζω, δεν μου μένει πλέον
Άλλος τρόπος να γράψω στίχους

ΦΩΣ

Να γίνουμε σοφοί σημαίνει
Μια δυνατότητα αρώματος
Κατά την εκπνοή.

Την τελευταία.

Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου
Ελάχιστα Πριν
Νεφέλη, 2005

...Το ποιητικό τοπίο της Δήμτρας Χ. Χριστοδούλου είναι χοϊκό: τα πρόσωπα και τα πράγματα έχουν σπάσει κι έχουν πέσει στο χώμα, και το χώμα τα έχει απορροφήσει σιγά σιγά, τα έχει καταπιεί, αλλά και τα έχει κάνει κομμάτι της ύλης του - κι αν κάτι απομένει από την ύπαρξη και την υπόστασή τους, τούτο είναι μια χαμηλή, σχεδόν υπόκωφη φωνή, που επί ματαίω αγωνίζεται να συγκρατήσειένα ίχνος του κόσμου στη γλώσσα της. Ένα τέτοι τοπίο είναι , βέβαια, δύσκολο να μεταμορφωθεί και ν' αλλάξει. Μπορεί, παρ' όλα αυτά, να εμφανιστεί με κάποια νέα στοιχεία, επιζητώντας μιαν υπόγεια ανακατάταξη των δεδομενων του τροποποιώντας διακρικτικά την κεντρική εσωτερική δομή του...

Βαγγέλης Χατζηβασιλείου
ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ, τευχ. 70, σελ. 113

Είναι ο μονόλογος ενός ρηξικέλευθου, πολύπαθου και πολύτροπου συγκατοίκου μας στο κελί του κόσμου. Οι ετυμηγορίες του αποτεφρώνουν ό,τι έμαθε τα προηγούμενα χρόνια να θεωρεί εκ των προτέρων υψιπετές, σοφό και αναγκαίο. Στο "Φως" ανατρέπεται ριζικά η όλη γνωσιολογική τάξη. Η αποκαθήλωση είναι συνειδητή και γι' αυτό οριακή. Το ψεύδος της πολιτισμικής αλήθειας ξεσκεπάζεται.

Γιώργος Βέης
Εφημερίδα Η Αυγή 26/1/2006

ΔΥΟ ΚΥΡΙΕΣ

Δεν έχω να βαδίσω αλλού
Παρά μόνο πάνω στα βήματά μου.
Έχουν από ώρα γυρίσει πίσω.
Άλλα -τώρα δα- ξεκινάνε.
Πάντα βαδίζει γύρω μου
Ο εαυτός μου.

Αλλά εσύ, μουσική, φοράς πούπουλα.
Δεν γράφεις χνάρι στον αέρα.
Κανείς ποτέ δεν θα μάθει
Τους περιπάτους μας.

Δήμητρα Χριστοδούλου
Φορτίο
Καστανίωτη, 1997

...Η πρόσφατη (1997) ποιητική συλλογή Φορτίο της Δήμητρας Χ. Χριστοδούλου αποτελεί έργο ωριμότητας, το οποίο προεκτείνει και αναπτύσσει τη θεματική και καλλιτεχνική αναζήτηση των προηγουμένων βιβλίων της. Η ποιητική έμπνευση μεταφέρει το βάρος μιας ώριμης συνείδησης η οποία επιδιώκει να τοποθετήσει "το κέντημα της φαντασίας πάνω στο υλικό της φύσης" και αποκαλύπτει "μια πρωτόφαντη ομορφιά που δεν είναι ίσως παρά η αντανάκλαση των γύρω πραγμάτων στη συνείδηση της ποιήτριας…

Στυλιανή Παντελιά
Περιοδικό ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ, τεύχ. 85

Κι άλλα τσιμπολογήματα...

Για το κυπαρίσσι των εργατικών

…Τα σαράντα τέσσερα ποιήματα που τη συνθέτουν - κάποια από αυτά πεζόμορφα - δικαιώνουν ακόμα μια φορά τις αισιόδοξες προσδοκίες του αναγνωστικού της κοινού. Παρόλο που ο θεματικός κύκλος της ποιήτριας δεν παρουσίασε έως σήμερα ίχνος στατικότητας, κάποια αόρατα νήματα συνδέουν διακριτικά τους τελευταίους σταθμούς της πορείας της. Το γήινο στοιχείο επικρατεί κυριαρχικά πάνω στους υπαρξιακούς προβληματισμούς της, με αποτέλεσμα η κάθε εικόνα του άμεσου ή έμμεσου περίγυρού της να μην περιορίζεται στο σκηνογραφικό της ρόλο, αλλά να συμπράττει και να δίνει ένταση στους κραδασμούς της ανθρώπινης αγωνίας…
Αλλά η μεγαλύτερη ίσως αρετή της ποιήτριας εδράζεται στην ικανότητα, να μην αφήνει ανεξέλεγκτη τη συγκινησιακή της φόρτιση. Θέματα όπως η φθορά, ο θάνατος, οι καθημερινές ή και οι μεταφυσικές ακόμα αγωνίες, διυλίζονται εξαντλητικά, έτσι ώστε μόνο η υποψία της οσμής των να φθάνει στην αντίληψή μας…

Είναι βέβαιο πια ότι η ποιήτρια, σε κάθε καινούργιο βήμα χρησιμοποιεί την πείρα των έως τώρα κατακτήσεών της και ίσως εκεί να οφείλεται η σταθερά ανοδική της πορεία…

Τάκης Μενδράκος

Εφημερίδα Η ΑΥΓΗ, 6-10-1995

Για το κυπαρίσσι των εργατικών

…Οι καινούριοι στίχοι της Δ. Χριστοδούλου αναμετριούνται - όπως και τα παλαιότερα επιτεύγματα της ποιήτριας άλλωστε - με την παράδοση και τη μοντερνικότητα σε γόνιμο αγώνα. Τολμηρές λυρικές συλλήψεις σε τόνους μινόρε και εικόνες θρησκευτικής μεν καταγωγής, πλην όμως άρδην αιρετικές - αιρετικές ακόμα και για τις μέρες μας, τις τόσο χορτασμένες από "αποκαθηλώσεις" - που αγκαλιάζουν έρρυθμα το σύμπαν των ήχων και απηχήσεων, από όπου ξεπηδάει η ατόφια ποίηση, συντίθενται στις σελίδες, της συλλογής σε ρήματα όντως καινοφανή για τα ελληνικά γράμματα…

Γιώργος Κεντρωτής
Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ, τεύχ. 355

Για το προς τα κάτω

…Στο τελευταίο της βιβλίο που επιγράφεται, όχι τυχαία, "ΠΡΟΣ ΤΑ ΚΑΤΩ", η ποιήτρια συνθέτει ένα σπονδυλωτό "σκηνικό ποίημα", με την έννοια ότι αυτό "ντύνεται" με κάποια υποτυπώδη σκηνογραφικά στοιχεία. Η ηρωίδα του είναι μια γυναίκα που οδεύει προς το γήρας, και αναμετριέται με το χρόνο, τη συναισθηματική φθορά, τους έρωτες που πέρασαν, το μέλλον που δεν έχει μέλλον! Αυτή η γενναία αναμέτρησή της παίρνει τη μορφή μιας αποχαιρετιστήριας επιστολής με πιθανό παραλήπτη τον αναγνώστη και είναι γραμμένη με την τεχνική του εσωτερικού μονολόγου. Ωστόσο δεν πρόκειται για μια "επιστολή' νοσταλγική αλλά βαθύτατα στοχαστική, τρυφερά συγκινητική, με υψηλούς λυρικούς και τραγικούς τόνους.

Έλενα Χουζούρη
Περιοδικό ITHACA, τεύχ. 3

Για το προς τα κάτω

Η Δ.Χ. Χριστοδούλου προτείνει εδώ, με ρηματική συνέπεια κι ευελιξία, μία ακόμη γενναία επανεξέταση στοιχείων του ηρακλείτειου σάρματος, ορισμένων δηλαδή σημασιολογικά διφορούμενων, δήθεν ευκαταφρόνητων υλικών του καθ' ημέραν βίου. Η λεκτική ευγένεια, η ακριβολογία που αγγίζει ενίοτε τα όρια της απόλυτης πιστότητας, η ανάδειξη του ευτελούς σε διαχρονική αξία, η υποβλητική χωροταξία και ο υπαινικτικός, διακριτικός πάντα ποιητικός λόγος συνιστούν τα κύρια γνωρίσματα της γραφής αυτής, που θέλησε να αυτοπροσδιοριστεί μ' έναν επαγωγικό, μεταλυρικό τρόπο.

Γιώργης Βέης
Περιοδικό ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ τευχ.57

"Το να αισθάνεται κάποιος αναίσχυντος, επειδή αντιλαμβάνεται ότι έχει πεθάνει, είναι ίσως το τελευταίο οχυρό της αξιοπρέπειάς του. Ένας αταβιστικός ρομαντισμός, μια γραμμένη στα χρωμοσώματα τύψη; Μάλλον μια αποφασιστική βουτιά μες στην Τρύπα, που έσκαψε με τα δάχτυλά του στο κούτελο φτάνοντας μετά δυό χιλάδες χρόνια στο τέλος ενός επαγωγικού συλλογισμού"

Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου
"Το φάντασμα της όπερας"
Περιοδικό ΠΟΙΗΣΗ τευχ. 14. σελ. 136