Πέμπτη 18 Οκτωβρίου 2007

Ναζίμ Χικμέτ, ο γαλανομάτης γίγαντας

"Φίλοι κι αδέλφια της ψυχής μου. Εσείς που πέσατε στις φυλακές και στα νησιά της κόλασης, που σας κρατάν αλυσωμένους μες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης γιατί πολεμάτε για την ανεξαρτησία, το ψωμί και τη λευτεριά του ελληνικού λαού, δεχτείτε την αγάπη και τον θαυμασμό μου.
Οι λαοί της Τουρκίας και της Ελλάδας έχουνε τους ίδιους θανάσιμα μισητούς εχθρούς: τον αγγλοαμερικάνικο ιμπεριαλισμό και τους ντόπιους λακέδες του.
Οι λαοί της Τουρκίας και της Ελλάδας, φιλιωμένοι ο ένας με τον άλλο, με τη βοήθεια των φιλειρηνικών λαών όλου του κόσμου, θα τσακίσουνε στο τέλος αυτούς τους εχθρούς τους. Αυτό το πιστεύω. Ο δικός σας ένδοξος αγώνας είναι μια από τις πιο λαμπρές αποδείξεις ότι θα νικήσει η υπόθεση της ειρήνης, του ψωμιού και της λευτεριάς.
Σας σφίγγω όλους μ' αγάπη στην αγκαλιά μου."

ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ 10/8/1951 Βερολίνο


Το παραπάνω μήνυμα του Χικμέτ προς τον ελληνικό λαό είχε μεταδοθεί ραδιοφωνικά στη διάρκεια της δίκης του Νίκου Μπελογιάννη

«Ο γαλανομάτης γίγαντας» είναι η ταινία της Μπικέτ Ιλχάν, που βασίζεται στη ζωή τού Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ.
Η εικόνα “http://www.evkultur.com/portre/nazimhikmet.jpg” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.

Ο Nazim Hikmet γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1902. Ο πατέρας του Χικμέτ Ναζίμ Μπέης, που υπηρετούσε στο Υπουργείο Εξωτερικών, υπήρξε για λίγο διάστημα και Πρόξενος στο Αμβούργο. Όταν απολύθηκε εργάστηκε σαν διαχειριστής σε κινηματογραφικές αίθουσες. Η μητέρα του, Αϊσέ Τζελιέ Χανούμ, ήταν ζωγράφος.
Ολοκλήρωσε τη στοιχειώδη εκπαίδευση στην Κωνσταντινούπολη κι ύστερα γράφτηκε στη Ναυτική Σχολή Χάλκης. Ο διοικητής του, άκουσε και θαύμασε το ποίημά του "Λόγια Ενός Αξιωματικού Του Ναυτικού", που 'χε γράψει στα 12. Όταν αποφοίτησε μπήκε στο πολεμικό σκάφος Hamidiye ως εκπαιδευόμενος αξιωματικός καταστρώματος. Ωστόσο, η σταδιοδρομία του στο Ναυτικό σταμάτησε απότομα, γιατί αρρώστησε από πλευρίτη στη διάρκεια μιας νυχτερινής βάρδιας και δεδομένου ότι δεν μπόρεσε ν' ανακτήσει την υγεία του, απαλλάχτηκε σαν άτομο μ' ειδικές ανάγκες (1920).
Διορίστηκε καθηγητής στην Ανατολία, στο γυμνάσιο Bolu, για σύντομο διάστημα (1921). Ενδιαφέρθηκε για τη ρωσική επανάσταση, πήγε στη Μόσχα και μελέτησε οικονομικά και κοινωνικές επιστήμες στο εκεί πανεπιστήμιο (1922-1924). Εκεί συναντά και τον Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι από τον οποίο και επηρεάστηκε. Όταν επέστρεψε, δουλεψε σε εφημερίδα της Σμύρνης. Στην Τουρκία, όμως, το κεμαλικό κίνημα ήταν εναντίον τής αριστερής παράταξης και οι διώξεις και συλλήψεις καθημερινά πλήθαιναν. Έτσι, αναγκάστηκε να ξαναφύγει κρυφά για την Μόσχα. Ο Μαγιακόφσκι τον ξαναμαγεύει και μην αντέχοντας για πολύ να 'ναι μακριά από τη πατρίδα επιστρέφει χωρίς διαβατήριο.
Συλλαμβάνεται κι εισπράττει την πρώτη καταδίκη του για τα επαναστατικά του φρονήματα.Φυλακίζεται στη Hopa για τρεις μήνες (1928). Έπειτα, εγκαθίσταται στην Κωνσταντινούπολη κι εργάζεται σε διάφορα περιοδικά, εφημερίδες και σε κινηματογραφικά στούντιο. Εκδίδει τα πρώτα βιβλία ποίησης και γράφει συνεχώς (1928-1932). Συλλαμβάνεται ξανά το 1931, αλλά στη δίκη του, από κατηγορούμενος, γίνεται κατήγορος κι να τον αθωώνεται Την επόμενη χρονιά τον ξανασυλλαμβάνουν και καταδικάζεται σε πέντε χρόνια, όμως αφήνεται ελεύθερος λόγω της αμνηστείας για τον εορτασμό των πρώτων δέκα χρόνων τής Τουρκικής Δημοκρατίας.
Εργάστηκε σαν αρθρογράφος και συντάκτης σε περιοδικά κι εφημερίδες με το ψευδώνυμο Orhan Selim (1933). Τού στήνουν προβοκάτσια το 1934. Μηνύεται επειδή έκανε δήθεν, προπαγάνδα στους σπουδαστές της Στρατιωτικής Ακαδημίας. Δικάζεται "κεκλεισμένων των θυρών", χωρίς συνήγορο και καταδικάζεται συνολικά, σε 35ετή φυλάκιση, μα κατορθώνει να μειώσει την ποινή του στα 28 χρόνια και 4 μήνες σύμφωνα με τα άρθρα 68 κι 77 τού τουρκικού ποινικού κώδικα (1938). Καταλήγει στα μπουντρούμια της φυλακής στη Προύσα.

http://www2.mkutup.gov.tr/images/Nazim_Hikmet_Bursa_Cezaevinde.jpg

Οι διανοούμενοι ξεκινούν μεγάλη εκστρατεία για να πείσουν την ηγεσία να τον αμνηστεύσει. Αρχίζει απεργία πείνας στη φυλακή (1950). Τελικά, η υπόλοιπη ποινή τού χαρίζεται, μετά 13 χρόνια φυλακής. Δεν μπορούσε να βρει δουλειά ούτε να εκδόσει βιβλία, επειδή είχε διακόψει τη στρατιωτική του θητεία. Ένα διάταγμα που ουσιαστικά είχε τον ίδιο για στόχο. Πενήντα χρονών πια, άρρωστος και σε τρομερά δύσκολη θέση, ζώντας με τον φόβο της απόπειρας εναντίον της ζωής του, αποδέχεται τη συμβουλή του γνωστού, σύγχρονου, θεατρικού συγγραφέα και δημοσιογράφου Refik Erduran κι αυτοεξορίζεται. Με ρουμάνικο σκάφος, διαπλέει τη Μαύρη θάλασσα και περνά στη Ρωσία για να καταλήξει στη Μόσχα. Μετά από αυτό το γεγονός η οικογένεια του παρακολουθείται στενά και χάνει την Τουρκική του υπηκοότητα. Ο Ναζιμ Χικμετ ταξιδεύει αρκετά, πηγαίνει σε διεθνή συνέδρια και γίνεται γνωστός σε όλο τον κόσμο. Παρόλα αυτά, η Σοβιετική Ένωση δεν είναι όπως την περίμενε. Μέχρι το θάνατο του Σταλιν έγιναν απόπειρες δολοφονίας εναντίον του παρόλο που ο ίδιος δεν έκρινε ποτέ τις μεθόδους του Στάλιν και προσπαθούσε να προωθήσει το Σοσιαλισμο σε όλο τον κόσμο. Ταξίδεψε σε πολλές Σοσιαλιστικές χώρες.
Από τη Μόσχα πηγαίνει στο Βερολίνο, όπου μέσα σε μια κατάμεστη αίθουσα με 500 ατόμων, δίνει ένα αγωνιστικό ρεσιτάλ και καταχειροκροτούμενος σαν ελεύθερος πλέον αγωνιστής - ποιητής. Χωρίς να σταματήσει να γράφει, περνά την υπόλοιπη ζωή του, στη Μόσχα. Έγραψε ποιήματα ενάντια στον πόλεμο και στα πυρηνικά όπλα και ο κόσμος τον έβλεπε όχι ως κάποιον που έκανε προπαγάνδα αλλά σαν κάποιο που ήταν ειλικρηνής στις απόψεις του, ακόμα και όταν η Σοβιετική ένωση προσπαθούσε να αναπτύξει την προπαγάνδα για την σημασία της ειρήνης. Το 1952 έγινε και διοικητικό στέλεχος του συμβουλίου παγκόσμιας ειρήνης.
Το 1956 νοσηλεύεται για 9 μήνες στο νοσοκομείο ενώ όταν αναρρώνει το 1957 ταξιδεύει στις Δυτικές χώρες της Σοβιετικής ένωσης. Το 1955 ερωτεύεται την Vera Tulyakova, την οποία περνά κατά πολλά χρόνια. Ο ποιητής νιώθει να ερωτεύεται για “πρώτη φορά”.

Η εικόνα “http://www.ntvmsnbc.com/news/37714.jpg” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.

Μένουν μαζί και τον Νοέμβριο του 1960 παντρεύονται αφού ο Ναζιμ ζηλεύει αυτή την νέα παρουσία και θέλει να νιώθει πιο ασφαλής. Τον Σεμπτέμβριο τπυ 1961 γράφει το ποιήμα “Αυτοβιογραφία”

Η εικόνα “http://www.sak.itu.edu.tr/resimler/hikmet/images/68_jpg.jpg” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.

Το 1962 του δίνεται διαβατήριο Σοβιετικής υπηκοότητας. Στις 3 Ιουνίου 1963 ο Ναζίμ Χικμέτ πεθαίνει και θάβεται στη Μόσχα, σε ηλικία 61 ετών.

Έγραφε στη «διαθήκη του»: «Θάψτε με στην Ανατολία./ Σ' ένα κοιμητήρι χωριού./ Κι αν γίνεται ένα πλατάνι/ νά 'ναι πάνω απ' το κεφάλι μου./ Αυτό μου φτάνει».

«Ενας μεγάλος ποιητής έγραψε για όλον τον κόσμο.

Ενας μεγάλος άνθρωπος ανήκει στην ανθρώπινη πλειοψηφία.

Ενας μεγάλος πατριώτης βασανισμένος απ' την πατρίδα του

Ο Ναζίμ Χικμέτ δεν έχει όμοιό του στην ποίηση του αιώνα του.

Ηταν για μένα η ενσάρκωση του ηρωισμού και της τρυφεράδας»

Πάμπλο Νερούντα

Οι τίτλοι των βιβλίων του στα ελληνικά από βάση τής ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ:

  • (2007) Το ερωτευμένο σύννεφο , Σύγχρονη Εποχή
  • (1998) Ποιήματα , Κέδρος
  • (1997) Ναζίμ Χικμέτ τα έργα του , Σύγχρονη Εποχή
  • (1997) Ναζίμ Χικμέτ τα έργα του , Σύγχρονη Εποχή
  • (1990) Από την ποίηση του Ναζίμ Χικμέτ , Σπανός - Βιβλιοφιλία
  • (1988) Οι ρομαντικοί , Θεμέλιο
  • (1988) Το ερωτευμένο σύννεφο , Ύψιλον
  • (1985) 122 ποιήματα , Ζαχαρόπουλος Σ. Ι.
  • (1981) Γιατί αυτοχτόνησε ο Μπενερτζή; Γράμματα στην Ταράντα - Μπαμπού , Στοχαστής
  • Η γελάδα. Υπήρξε ή όχι ο Ιβάν Ιβάνοβιτς; , Δωδώνη
  • Μια χειμωνιάτικη νύχτα , Δαμιανός
  • Ποιήματα , Δαμιανός
  • Ποιήματα , Πέλλα
  • Ποιήματα , Αλφειός

  • Τι όμορφο που ‘ναι να σε συλλογιέμαι

    Να γράφω όλο για σένα

    Να σε κοιτάζω πλαγιασμένος έτσι ανάσκελα

    Μες στο κελί μου

    Μια λέξη που ‘χες πει την τάδε μέρα

    Στο τάδε μέρος, όχι η λέξη η ίδια

    Μα αυτός ο τρόπος που είχε, μέσα της να κλείνει όλο τον κόσμο.